Taj Mahal do vua Sha Jahan (1582-1666) cho xây để tưởng nhớ đến hoàng hậu yêu quý của ông là Mumtaj Arjumand-Banu- Begam (1592-1631), bà mất lúc sinh vị hoàng tử thứ mười bốn.
Được khởi công từ năm 1632 và kéo dài đến năm 1649 mới hoàn thành. Huy động trên 24.000 thợ xây cất, ròng rã hơn 17 năm với gần như toàn bộ ngân quỹ của đất nước đã chôn vào đây, trị giá thời bấy giờ là 470 kg vàng ròng...
Kiến trúc sư trưởng là Ustad Isa người Ba tư, nội thất do Gieromino Vereneo người Ý và Austin De Bordeaux người Pháp trang trí. Những thợ thủ công khéo tay, chuyên môn được tuyễn chọn từ các thành phố Bagdad, Téhéran, Constantipole và các đô thị Hồi giáo. Nhìn chung ta thấy cấu trúc của Taj Mahal rất đơn giản, kiến trúc tổng thể là một tòa lâu đài có hình bát giác xây trên nền cao. Nóc tòa được đặt ở ngay giữa là một mái vòm lớn cao 75m, từ xa nhìn giống như quả đào khổng lồ in lên nền trời xanh tuyệt đẹp, chung quanh được trang điểm bởi bốn mái vòm nhỏ hơn.
Phóng lên từ bốn góc của nền thềm là bốn ngọn tháp đỉnh tròn cao 40m, trông như bốn cây sáo đang tấu khúc. Tất cả đều làm bằng đá cẩm thạch trắng, một loại đá cực kỳ nhạy cảm với những thay đổi nhỏ nhất của ánh sáng, nó phản chiếu những màu sắc biến hiện diệu kỳ từng khoảnh khắc tùy theo ánh nắng ban ngày, có dịp ngắm Taj Mahal dưới ánh trăng đêm mới thấy và cảm được vẻ huy hoàng kiêu sa với nét hùng vĩ của ngôi lăng tẩm này. Người Ấn độ xem Taj Mahal như là “viên ngọc trân châu của những đền đài”, họ thi vị huyền thoại hóa và gọi đây là nơi “các nàng tiên áo trắng của Thiên đình hóa thạch tô điểm trần gian”.
Trên cửa, tường và các bức rèm chung quanh 2 ngôi mộ là những trang trí cực kỳ tinh xảo, được khảm bằng 12 loại đá quý ẩn hiện nhiều màu sắc trên nền đá cẩm thạch trắng, như tuyết. Người Muslim không vẻ người hay các loài động vật nhưng thường dùng những tiết họa hình học, hoa lá hoặc khắc những câu trong Thiên kinh Qur’an bằng mẫu tự Arab, một lối phóng bút trang điểm cầu kỳ, nghệ thuật viết và thưởng thức nét chữ đẹp được người Muslim say mê, họ xem đó là một phương tiện biểu cảm để truyền đạt Thông Điệp của Thượng Đế. Những chạm khắc trên đá trong lăng Taj Mahal tinh xảo và tao nhã, thiết kế hài hòa, màu sắc tuyệt vời, trông như những bức rèm thêu, ánh sáng chiếu xuyên qua càng làm rực rỡ đến độ khó tin rằng bàn tay con người lại có thể khéo léo như vậy.
Đồ sộ mà vẫn thanh tú, nhẹ nhàng nhờ sự sắp xếp khéo léo của các bộ phận với một phong cách hoàn hảo trong quan hệ tương tác từ mỗi bộ phận và tổng thể, nếu ta bê nguyên cả Taj Mahal ra khỏi khung cảnh thiên nhiên, thì có lẻ một nửa vẻ đẹp của nó đã bị mất đi. Taj Mahal nằm ở cuối một khu vườn rộng lớn với những hàng cây bách dài và xanh ngát, trên thảm cỏ mênh mông, ở giữa là hồ nước phản chiếu ánh sáng lấp lánh, điểm những đóa sen trắng, hồng, khoe sắc thắm, tiệp cùng màu xanh lơ của bầu trời Ấn độ cao vút bên trên, toàn bộ làm nổi bật tòa nhà kiêu hãnh trắng ngời.
Taj Mahal là một trong những kỳ quan nổi tiếng thế giới, nó trở thành biểu tượng của tình yêu chung thủy, của sự toàn mỹ, vừa tiêu biểu vừa là linh hồn của nước Ấn độ.
