Bí quyết cho sự trường tồn của kiến trúc “Thành phố nổi” Venice nằm ở đâu?

Thành phố nổi Venice (Ảnh Jayhawks)

Với vô số kênh đào và 444 cây cầu nối liền 118 hòn đảo nhỏ, những ngôi nhà ở Venice không xây trực tiếp trên đảo mà nằm trên sàn gỗ có cọc cắm sâu vào nền đất. Bí quyết cho sự trường tồn của lớp móng gỗ ở Venice nằm ở chỗ các cây cọc bị ngập dưới nước…

Venice ra đời vào thế kỷ thứ V, mãi sau này mới sáp nhập vào nước Ý. Venice theo tiếng Latinh có nghĩa là tình yêu. Vì vậy, nó thương được gọi là thành phố tình yêu. Thế nhưng, ngoài ý nghĩa này, Venice còn có nhiều ý nghĩa khác vì sự lãng mạn nên thơ của thành phố. Những tên gọi khác như thành phố nổi, thành phố của mặt nạ, thành phố của những cây cầu, thành phố kênh rạch… là những tên mà giới kiến trúc hay gắn cho Venice. Và đương nhiên, những tên gọi ấy không phải là không có căn cứ.

Hình ảnh lung linh của Venice (ảnh Venicetravel)

Gọi là “Thành phố nổi” bởi có vô số kênh đào và 444 cây cầu nối liền 118 hòn đảo nhỏ. Nhà cửa ở Venice không xây trực tiếp trên đảo mà nằm trên sàn gỗ có cọc cắm sâu vào nền đất. Sự trường tồn của lớp móng gỗ ở Venice bao năm qua quả là đáng kinh ngạc.

Sử dụng gỗ làm móng nghe có vẻ không tưởng bởi gỗ kém bền hơn nhiều so với đá hoặc kim loại. Gỗ thường mục nát do các vi sinh vật như nấm và vi khuẩn gây ra. Cọc gỗ đỡ nền móng của Venice nằm ngập dưới nước nên không tiếp xúc với oxy, một yếu tố rất cần thiết để vi sinh vật tồn tại. Ngoài ra, nước mặn thường xuyên chảy qua khiến gỗ hóa thạch sau khoảng thời gian dài, biến thành một kết cấu cứng như đá.

Thành phố Venice mơ mộng (ảnh Tourcolumbia.com)

Thế mới thấy rằng, sự sáng tạo của con người là vô tận. Bí quyết cho sự trường tồn của lớp móng gỗ ở Venice nằm ở chỗ các cây cọc bị ngập dưới nước. Người xưa đã thông minh vô tận khi ứng dụng một loại “công nghệ” nào đó để xử lý khắc phục nhược điểm của gỗ và khiến nó đứng vững bao năm qua.

Phỏng theo một cuốn sách vào thế kỷ XVII từng miêu tả chi tiết quá trình xây dựng ở Venice. Theo đó, khi xây nhà thờ Santa Maria Della Salute, công nhân đã đóng 1.106.657 chiếc cọc gỗ dài 4m xuống dưới nước. Họ hoàn thành việc đóng cọc sau 2 năm 2 tháng. Gỗ được lấy từ những cánh rừng ở Slovenia, Croatia, Montenegro và chở đến Venice qua đường thủy.

Sau khi đế quốc Tây La Mã sụp đổ, người phương bắc tràn vào các lãnh thổ trước đây thuộc về Rome. Để tránh bị tấn công và xảy ra cuộc chiến đẫm máu người Venice liền trốn đến những vùng đầm lầy lân cận, và tìm thấy nơi lánh nạn trên các hòn đảo cát Torcello, Iesolo và Malamocco.

Ban đầu việc định cư chỉ mang tính tạm thời nhưng Venice dần sinh sống cố định trên các hòn đảo. Nhằm tạo nền móng vững chắc cho những ngôi nhà, người dân đã đóng những chiếc cọc gỗ xuống nền cát. Tiếp đó, sàn gỗ được dựng lên bên trên những cọc gỗ. Sau cùng, họ xây nhà trên các tấm sàn gỗ này.

Nhờ nước bao quanh, Venice an toàn trước những đợt xâm lược của quân thù và trở thành thành phố hùng mạnh ở vùng biển Địa Trung Hải. Người dân ở đây có kế hoạch xây thành phố sau khi đắp một con đập bao quanh biển nước. Người ta xây dựng thành phố trên bãi lầy mà xung quanh là biển nước mênh mông.

Xây xong, phá đập, nước tràn vào, thành phố như một pháo đài đứng giữa biển nước.Thế nhưng, mực nước luôn ở mức mấp mé bậc của các tòa nhà, ở các bậc đá lên xuống bến thuyền. Cuộc sống sinh hoạt của người dân thành phố đi lại đều xuống thuyền, nổ máy hoặc cầm chèo khua nước. Gần như cửa nhà nào cũng có một con thuyền buộc sẵn, lắc lư trên bến nước.

Đến thế kỷ XIX mới có một đường chính dẫn vào đất liền và một trạm xe lửa đến Venice. Một đường cho xe hơi và bãi đậu được xây thêm vào thế kỷ XX.

Việc giao thông bên trong thành phố từ nhiều thế kỷ trước vẫn hoàn toàn trên nước hoặc đi bộ. Venice là khu đô thị rộng nhất châu Âu không có xe hơi, duy nhất ở châu Âu trong việc duy trì hoạt động như một thành phố hoàn toàn không dựa vào xe ôtô hay xe tải trong thế kỷ XXI.

Trong hàng trăm di tích độc đáo ở Venice, Quảng trường Saint Mark được chú trọng nhiều nhất. Ngọn tháp cao ngất màu da cam có chiếc đồng hồ chạy bằng chất lỏng (như mặt nước luôn chuyển động theo ánh sáng mặt trời, tỏa ra những tia hào quang giống như trong chuyện cổ tích). Quảng trường này được xây dựng trong 20 năm và được giữ nguyên từ năm 1592 cho đến năm 2000 mới được tu sửa lại – hơn 4 thế kỷ hòa trộn giữa nền văn hóa của đế chế La Mã và văn minh châu Âu.

Hệ thống kênh Grande – mạch giao thông chính của thành phố được mệnh danh là đại lộ đẹp nhất thế giới. Đi thuyền dọc đây có những kiến trúc độc đáo nằm hai bên bờ kênh. Đó là công trình Nhà Vàng, dinh thự được xây bằng đá hoa cương nhiều màu và được trang trí mạ vàng ở mặt tiền. Cây cầu Rialto lung linh huyền ảo không thể mơ mộng hơn cho các cặp tình nhân.

Venice bao năm qua đã dũng cảm trong cuộc tranh đua bền bỉ, kiên cường giữa một bên là các công trình và một bên là tác nhân hủy hoại như mưa – nắng – gió và nước biển, các hoạt động sinh ra từ con người, biến đổi khí hậu.

Trận lụt năm 1996 làm 5.000 người mất nhà ở tại đây và năm 2007, quảng trường San Marco ngập hơn 8 tháng. Dẫu bị hư hao tuy nhiên, người ta vẫn không thể phủ nhận về sức sáng tạo của một nền kiến trúc xa xưa!